ColorEdge Ambassador Marsel van Oosten
Waarom ik voor de CG247X heb gekozen
Toen ik op zoek was naar een nieuwe monitor voor ons kantoor in Zuid-Afrika, wist ik dat het er weer een van EIZO zou worden. De ColorEdge-productlijn van EIZO is speciaal ontwikkeld voor mensen die zich professioneel bezighouden met fotografie, afdrukken en postproductie. Welke monitor me uiteindelijk overtuigde? Op het eerste gezicht lijkt mijn keuze misschien verrassend.
De grootte is bepalend
De afgelopen zes jaar heb ik al mijn foto’s op een EIZO CG245W bewerkt. Dit was de eerste zelfkalibrerende monitor ter wereld en hij doet het nog steeds perfect. Hij was niet goedkoop, maar als je serieus bezig bent met fotografie, heeft het weinig zin om dure camera’s en lenzen aan te schaffen om vervolgens genoegen te nemen met een middelmatige monitor. Ik zou zelfs durven zeggen dat de kwaliteit van de monitor soms belangrijker is dan die van de camera of lens. Want wat heb je aan high-end cameratechnologie, als je foto’s uiteindelijk een kleurzweem of geen schaduwdetails hebben? Mijn CG245W is volledig betrouwbaar gebleken en levert al vele jaren constante kwaliteit.
Mijn oude vertrouwde CG245W heeft een resolutie van 1920 x 1200 pixels. Dat was destijds veel, maar in de afgelopen jaren is er wel het een en ander veranderd. Zowel televisietoestellen als computermonitoren hebben een enorme ontwikkeling doorgemaakt wat betreft fysieke afmetingen en pixelgrootte. Eind 2012 werd de eerste 4K-TV geïntroduceerd en het is slechts een kwestie van tijd dat we de eerste 8K-toestellen gaan zien. Wie nu een nieuwe TV koopt, kiest er meestal een die groter is dan de vorige. Datzelfde geldt ook voor monitoren: de meeste fotografen schaffen een groter model aan.
Ik deed dat niet. Na zorgvuldige overweging besloot ik om het bij 1920 x 1200 pixels te houden. Ik zal je uitleggen waarom
De pixel-hype
Niet alleen TV’s en monitoren kregen steeds meer pixels, ook camera’s zijn in deze trend meegegaan. Zes jaar geleden werkte ik met de toenmalige topcamera van Nikon, de D3s met een resolutie van 12 megapixels. Nu gebruik ik een Nikon D850, die bijna 50 megapixels heeft. Je zou kunnen denken dat het zinvol is om een monitor met meer pixels te gebruiken als je foto’s bewerkt die ook meer pixels hebben. Dat is echter niet het geval. Ik vind het prettig als mijn camera’s meer megapixels hebben, want hoe meer pixels, hoe groter het bestand. En hoe groter het bestand, hoe groter ik kan afdrukken zonder de data te interpoleren. Zo eenvoudig is het.
Maar welke rol speelt de monitor hierbij?
2K versus 4K
Stel, je hebt twee monitoren met precies dezelfde fysieke afmetingen. De ene heeft een resolutie van 2K (1920 x 1200), de andere van 4K (3840 x 2160). In tegenstelling tot wat je misschien zou denken, heeft de 4K-monitor bijna vier keer zo veel pixels als de 2K-monitor. Hoe meer pixels een monitor heeft bij dezelfde schermafmetingen, hoe fijner de gradaties zijn. De pixelgrootte wordt op basis van de pixelafstand bepaald. Hoe kleiner de pixelafstand, hoe minder zichtbaar de pixels zijn. Daarom zien foto’s er op een 4K-monitor beter uit – vloeiender en meer als een afdruk.
Dit alles heeft echter ook een keerzijde: op een 4K-monitor worden foto’s veel kleiner weergegeven en dat is voor mij een dealbreaker.
Beeldbewerking
De meeste van mijn foto’s worden online gepubliceerd. Dat betekent dat ik vaak foto’s bewerk die verkleind worden tot een breedte van ongeveer 1600 pixels. Als ik dan in Photoshop de beeldweergave op 100% zet, vult zo’n foto vrijwel het hele beeldscherm. Ik hou links en rechts nog net genoeg ruimte over voor de gereedschappen. Dat is belangrijk voor mij, want zo kan ik beter zien wat ik moet doen als ik de foto bijvoorbeeld wil verscherpen.
Als ik dezelfde 1600-pixel-foto in Photoshop op een 4K-monitor open, dan vult deze nog niet de helft van het beeldscherm. De foto zal er vermoedelijk beter uitzien vanwege de hogere pixeldichtheid, maar het bewerken van zo’n relatief kleine foto is veel lastiger. Om goed te kunnen zien wat je doet, zou je op de foto moeten inzoomen. Dat zou echter in een slechte kwaliteit resulteren en dus zou de 4K-monitor zijn doel volledig voorbijschieten.
Daarom koos ik voor de EIZO CG247X.
Het design
Het design is puur functioneel in plaats van esthetisch. Belangrijk is dat je het beeldscherm omhoog en omlaag kunt schuiven en kunt kantelen om de optimale kijkhoek in te stellen. Het beeldscherm kan ook in verticale stand worden gedraaid, maar dat heb ik tot nu toe eigenlijk nog nooit gedaan. Het is de moeite waard om je werkplek ergonomisch in te richten: een goede stoel, een fijn bureau en een monitor die allemaal op de juiste hoogte zijn ingesteld.
De monitor wordt geleverd met een speciale afschermkap om schitteringen en reflecties te voorkomen. Dit verbetert de werkomstandigheden enorm. De kap is voorzien van magneten. Hierdoor kan hij gemakkelijk worden bevestigd en verwijderd, hoewel het waarschijnlijk een goed idee is om hem gewoon te laten zitten.
Aan de voorkant van de monitor zit een rij knoppen waarmee je de instellingen kunt aanpassen. Goed design blijkt uit het feit dat je niet eerst de handleiding hoeft te bestuderen om erachter te komen hoe alles werkt. De zogenaamde Button Guide geeft een functieoverzicht op de monitor. Na een druk op de knop verschijnen alle functies en het bedieningspaneel op het beeldscherm. Doordat de knoppen van achtergrondverlichting zijn voorzien, kun je de monitor ook in een donkere omgeving bedienen. Maar je zult merken dat je deze knoppen nauwelijks meer zult gebruiken nadat je eenmaal alles naar je zin hebt ingesteld.
Aan de achterkant van de monitor zit een DVI-D-, een HDMI- en een DisplayPort-poort. De monitor wordt standaard geleverd met een DisplayPort-naar-Thunderbolt-kabel, waarmee ik de monitor op mijn MacBook Pro aansluit. HDMI is een goed alternatief en heeft de voorkeur boven DVI-D.
Door gebruik te maken van de DisplayPort- of HDMI-poort profiteer je van 10-bits kleurdiepte. Met 10-bits krijg je 64 keer meer kleuren dan met een 8-bits weergave. Dat zijn een miljard kleuren met fijnere kleurgradaties en kleinere verschillen tussen aangrenzende kleuren. Bovendien zijn bij een geactiveerd 10-bits grijstintbereik 6 tot 14 procent meer grijstinten zichtbaar.
Er zitten ook twee USB-poorten aan de achterkant, één up- en één downstream. In de voet van de monitor is een vergrendelklepje geïntegreerd, waarmee de verschillende kabels netjes geordend kunnen worden. Je maakt gewoon het klepje open, voert alle kabels door de opening en doet het klepje weer dicht. Tenzij je van kabelspaghetti houdt natuurlijk.
Het paneel
Het paneel is het belangrijkste onderdeel van een monitor. Momenteel zijn glanzende beeldschermen erg populair. Mijn MacBook Pro en mijn iPhone hebben er een, de iMac van mijn vrouw ook en zelfs mijn camera heeft een glanzend scherm. Het fijne van deze beeldschermen is dat ze foto’s expressief weergeven, met veel contrast en levendige kleuren. Daar staat natuurlijk tegenover dat je erg veel last van reflecties kunt hebben.
De CG247X is voorzien van een Wide Gamut IPS-paneel met een antireflectiecoating. Samen met de afschermkap zorgt die ervoor dat schitteringen door de verstrooiing van gereflecteerd licht worden geminimaliseerd. Ook biedt de monitor hierdoor een grote kijkhoek zonder storende reflecties. Dit voorkomt dat je ogen zich overmatig moeten inspannen, ook al omdat er bij geen enkele helderheidinstelling flikkeringen optreden. Een ander voordeel van een mat beeldscherm is dat de weergave van een foto op het scherm en de uiteindelijke afdruk veel dichter bij elkaar liggen.
Thermometer
Geloof het of niet, deze monitor heeft een ingebouwde thermometer. Kleurafwijkingen die door schommelingen in de kamertemperatuur ontstaan, kunnen zo geëlimineerd en automatisch verminderd worden. Een ander voordeel is dat de helderheid, kleuren en toonwaarden al na slechts zeven minuten gestabiliseerd zijn. Dit is een kwart van de tijd die hier normaal voor nodig is en dat betekent dat de kleurweergave vanaf het begin gedurende een lange gebruiksperiode constant blijft.
Constante toonwaarde
De CG247X is uitgerust met de Digital Uniformity Equalizer (DUE) die alle toonwaarden over de hele monitor pixel voor pixel regelt. Hierdoor worden de tinten op elk punt op het beeldscherm identiek weergegeven, zonder de helderheidsfluctuaties die je bij gangbare LCD’s ziet. De DUE-functie compenseert bovendien de invloed van een hogere of lagere omgevingstemperatuur op de kleurtemperatuur en helderheid. De altijd homogene helderheidsverdeling en de perfecte kleurzuiverheid zijn een groot pluspunt bij de beeldbewerking.
Kleurruimtes en Wide Gamut
Een kleurruimte kun je zien als een taal die beschrijft wat de rode, groene en blauwe waarden in afbeeldingen eigenlijk betekenen. Fotografen maken voornamelijk gebruik van twee kleurruimtes: sRGB en Adobe RGB.
sRGB staat voor standaard rood, groen en blauw. Deze kleurruimte wordt op internet en op de meeste computermonitoren en mobiele apparaten gebruikt. De Adobe RGB 1998 kleurruimte heeft een gamma dat meer dan 30% groter is dan sRGB. Dit betekent dat er meer kleuren beschikbaar zijn die over het algemeen levendiger zijn. Om het verschil tussen kleurruimtes te laten zien, worden ze vaak afgebeeld op een model van de grootste kleurruimte die we kennen: de XYZ-kleurruimte. Deze werd door de International Commission on Illumination (CIE) ontwikkeld en definieert het aantal kleuren dat het menselijk oog kan onderscheiden.
Voor professionele afdrukken of tijdschriftfotografie is Adobe RGB de eerste keuze. De meeste drukkerijen kunnen Adobe RGB afdrukken, dus is het logisch om deze grotere kleurruimte te gebruiken. Niet iedere monitor kan echter alle kleuren weergeven die beschikbaar zijn in Adobe RGB.
Reproductie van 99% van de Adobe RGB-kleurruimte
De CG247X heeft een zogenaamd Wide-Gamut-paneel. Dit betekent dat het 99% van de Adobe RGB-kleurruimte kan reproduceren. Als je Adobe RGB als kleurruimte gebruikt, geeft de monitor deze absoluut correct weer.
De voordelen van het gebruik van Adobe RGB zijn het duidelijkst zichtbaar in de cyaan- en groentinten. Als je een foto met verzadigde, levendige groenen bewerkt, zie je in de Adobe RGB-versie meer van deze kleuren terug dan in de sRGB-versie. En ook bij een foto met rijke, levendige cyaantinten zullen in de Adobe RGB-kleurruimte meer van deze kleuren bewaard blijven. Als je zulke foto’s wilt afdrukken, moet je die kleuren kunnen zien om ze correct te kunnen bewerken in bijvoorbeeld Lightroom of Photoshop.
De meeste browsers en PC’s gebruiken echter de veel kleinere sRGB-kleurruimte. Als je je foto’s op internet wilt publiceren, is het daarom beter om ze naar sRGB te converteren. Doe je dat niet, dan zullen de foto’s er vlak en saai uitzien.
Levendige cyaantinten zijn erg moeilijk te behouden als je een foto van Adobe RGB naar sRGB converteert. De foto hierboven bestaat voornamelijk uit die cyaantinten en ziet er schitterend uit op mijn CG247X. Maar toen ik hem naar sRGB moest converteren, ging een groot deel van die tinten verloren. Dat is frustrerend, maar ik ken nu in ieder geval het ware potentieel van de foto en weet dat ik al die tinten kan behouden door de juiste printer te gebruiken. Als je op een sRGB-monitor werkt, kun je nooit zien welke kleurnuances je foto daadwerkelijk bezit.
Kalibratie
Om consistente, betrouwbare resultaten te krijgen, moet je de monitor regelmatig kalibreren. Als je uiteindelijke afdruk afwijkt van hetgeen je op het beeldscherm ziet, dan komt dat meestal doordat de monitor niet goed gekalibreerd is (of een ander kleurprofiel gebruikt). Voor professionele fotobewerking is een nauwkeurig gekalibreerde monitor dan ook een must.
Je kunt hiervoor speciale externe apparaten gebruiken, maar ik vind ze vaak onnodig ingewikkeld en lastig te bedienen. Het mooie van de CG247X is dat hij een geïntegreerde sensor heeft, waarmee je een optimale kleurweergave bereikt. De sensor zit verborgen in de onderste schermrand van de monitor en komt alleen voor de meting tevoorschijn. Hij is perfect afgestemd op de monitor, houdt rekening met invloeden zoals omgevingslicht en corrigeert het midden van het beeld en de beeldrand.
Softwarekalibratie neemt ook vaak veel tijd in beslag en vereist meestal technische kennis van de gebruiker. De CG247X wordt geleverd met de hardware-kalibratiesoftware ColorNavigator 6. Hiermee kan de kalibratie in een paar stappen worden uitgevoerd zonder dat je over specialistische kennis hoeft te beschikken. Gevorderde gebruikers kunnen normwaarden voor helderheid, gamma, witpunt en andere kalibratie-instellingen invoeren. Omdat de kalibratie wordt uitgevoerd met behulp van de hardware van de monitor, is deze niet afhankelijk van de computer en de grafische kaart en treden er geen verliezen op.
En dat is nog niet alles: je kunt het tijdstip waarop de kalibratie moet plaatsvinden eenvoudig instellen en dan voert de monitor de kalibratie automatisch uit. Je kunt bijvoorbeeld tijdens de lunchpauze of ’s nachts laten kalibreren. Daarvoor hoeft de computer niet eens aan te staan!
Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk een goed gekalibreerde monitor is. Het maakt niet uit hoe duur je camera-uitrusting of je computer is, als je op een monitor werkt die niet gekalibreerd is, kun je geen optimale resultaten verwachten. Een recent voorbeeld:
eerder dit jaar was ik in de woestijngebieden van Botswana en Namibië. Ik werkte mee aan de promovideo Hercules Rising, die voor de wereldwijde introductiecampagne van de Nikon D850 werd gemaakt. Als je ’s nachts fotografeert, zoek je de uiterste grenzen van je camera op. Je wilt immers zo veel mogelijk schaduwdetails vastleggen zonder ruis te creëren. Maar ook het bewerken van je foto’s is een hele uitdaging.
Als je nachtopnames bewerkt, moet je erop kunnen vertrouwen dat je monitor het RAW-bestand toont zoals het werkelijk is. Als de monitor niet goed gekalibreerd is, kunnen donkere tinten er onder bepaalde omstandigheden te donker uitzien. Je komt dan in de verleiding ze lichter te maken, maar daardoor introduceer je ruis. Ik heb alle bewerkingen voor Hercules Rising op mijn CG247X gedaan, dus ik was er zeker van dat ik de gewenste resultaten zou krijgen. Dit werd bevestigd toen ik de bewerkte bestanden naar de postproductiestudio stuurde die de final editing en color grading voor me deed. De foto’s werden op hun gekalibreerde (EIZO!) beeldschermen precies hetzelfde weergegeven als op mijn monitor.
Conclusie
Fotografie, time-lapse video’s en beeldbewerking kunnen behoorlijk technisch zijn en ik geniet niet echt van dat technische deel. In plaats van tijd te besteden aan instellingen en berekeningen, concentreer ik me liever op het maken van geweldige foto’s. Dat is wat ik zo prettig vind van mijn MacPro, mijn LaCie-RAID-systeem en niet in de laatste plaats mijn CG247X. Je hebt vanaf het begin geweldige resultaten en de configuratie of kalibratie is heel gemakkelijk uit te voeren. En als dingen gemakkelijk zijn, maak je minder snel fouten. De kalibratie van een monitor kan verwarrend en onnodig ingewikkeld zijn, maar met de CG247X is dat zeker niet het geval. In de afgelopen jaren is mijn CG245W buitengewoon betrouwbaar gebleken en ik verwacht hetzelfde van de CG247X.
Een dergelijke monitor is niet zo sexy, maar dat hoeft ook niet. Voor mij is het belangrijk dat ik consistente, nauwkeurige resultaten krijg en niet tegen vervelende verrassingen aanloop. Tot nu toe ben ik nooit teleurgesteld en ik ben ervan overtuigd dat dat zo blijft.
Als je serieus met fotografie bezig bent en veel tijd in beeldbewerking steekt, dan maak je met deze monitor een goede keuze. Hij is relatief compact en goedkoper dan zijn 4K-tegenhangers, maar doet niet voor hen onder wat betreft beeldkwaliteit.
Ik kan hem van harte aanbevelen.
Over de auteur
Marsel van Oosten is een gerenommeerd natuurfotograaf en EIZO ColorEdge ambassadeur uit Nederland. Hij heeft samen met zijn vrouw Daniella Sibbing het bedrijf Squiver opgericht, dat wereldwijd fotoreizen voor fotografen van ieder niveau aanbiedt.